۱- در آذربایجان شرقی، از شهر تبریز که به سمت آذرشهر حرکت کنید، شهر کوچکی به نام «ایلخچی» در مسیر قرار داد. در ورودی این شهر، اِلمان «پیاز» وجود دارد که نشان‌دهنده نماد اصلی کشاورزی منطقه یعنی پیاز است! روزگاری نه‌چندان دور، این شهر قطب اصلی تولید پیاز در کشور بود.
چند روز پیش در صفحه دکتر پزشکیان، نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی دیدم که ایشان در مراسم نخستین جشنواره پسته آذربایجان شرقی در شهر ایلخچی شرکت کرده‌اند!
از آنجا که کشت و برداشت پسته آن‌هم در آذربایجان شرقی برایم جالب بود متن خبر را به‌دقت خواندم: آن‌طور که در خبر آمده بود، به دلیل بحران آب در منطقه، طبق مصوبۀ ستاد احیای دریاچه ارومیه، مردم این منطقه با پذیرش واقعیت خشک‌سالی، اقدام به کشت پسته و زعفران در منطقه کرده‌اند، به‌طوری‌که امسال ۱۶۴ تن پسته از سطح ۱۱۷ هکتار باغ‌های منطقه برداشت کرده‌اند.
۲-هفته گذشته، سرپرست ادارۀ جهاد کشاورزی جغتای با افتخار اعلام کرده است که: «امسال ۶ هزار تن پیاز از ۱۴۵ هکتار از کشت‌زارهای شهرستان جغتای برداشت شده است.»
برداشت این حجم عظیم پیاز در شهرستان جغتای در حالی است که بحران آب در غرب خراسان رضوی، امری کاملاً بدیهی است و مسئولان مرتبط در حوزه کشاورزی و آب، در چند سال اخیر، دائماً از تغییر الگوی کشت صحبت کرده‌اند.
۳-مقایسۀ دو گزاره فوق، نشان می‌دهد که درک و بینش مدیران دو شهرستان و به عبارت صحیح‌تر مدیران دو استان نسبت به مسائل مدیریتی‌شان متفاوت است: یکی در سرزمین کم‌آب خراسان با افتخار از میزان تولید پیاز صحبت می‌کند و دیگری در آذربایجان شرقی، جهت جلوگیری از بروز بحران آب در منطقه به استقبال از تغییر الگوی کشت رفته و جشن برداشت پسته که معمولاً محصول مناطق خشک است را برگزار می‌کند.
۴-در تعریف توسعۀ پایدار، طبق تعریف کمیسیون جهانی محیط‌زیست و توسعه چنین آمده است: «توسعه‌ای که ضمن برآوردن نیازهای نسل امروز، توانایی نسل‌های آینده را در برآوردن احتیاجاتشان به مخاطره نیفکند.»
به نظر می‌رسد نوع مدیریت آب در خراسان رضوی به‌ویژه در حوزۀ کشاورزی برخلاف تعریفِ فوق از توسعۀ پایدار، نه‌تنها ناظر به نیازهای نسل‌های آینده نیست بلکه حتی منافع چند سال آیندۀ نسل فعلی را در نظر نگرفته است!
۵-سال ۱۳۹۶ در روستای شهرستانک جغتای بر اثر درگیری بر سر آب یک نفر کشته شد، این درگیری می‌توانست تلنگری باشد برای برنامه‌ریزی جهت مصرف بهینۀ آب، اما ظاهراً اتفاق خاصی در سیاست‌گذاریِ منطقه نیفتاده است! شایسته است قبل از بروز تنش‌های شدید در سال‌های آینده از هم‌اکنون برنامه‌ریزی لازم جهت جلوگیری از بروز بحران انجام گیرد.
